“In september zijn er te veel collega’s weg. En doordat we geen zzp’ers meer hebben, heeft iedereen een vol rooster en kunnen collega’s geen 3 weken op zomervakantie.” Terwijl bij veel zorgteams het rooster van januari volgend jaar nog niet gepubliceerd is, weten andere collega’s alvast dat ze volgend jaar zomer geen drie weken vakantie kunnen nemen. Het belemmeren van de flexibele schil maakt goed werkgeverschap nog lastiger dan voorheen.
Altijd pieken zonder vangnet
De termen ‘piek’ en ‘ziek’ zijn in de zorg al lang geen incident meer. De zorgvraag is hoog en groeit verder, er is een structureel tekort aan zorgprofessionals, de werkdruk neemt alsmaar toe en het ziekteverzuim onder zorgpersoneel blijft hoog. ‘Piek’ en ‘ziek’ zijn er dus altijd. In vakantieperiodes krijgt personeel in een dienstverband normaal gesproken de ruimte voor herstel en te genieten van vrije tijd. Even geen groepsapp met de vraag om een extra dienst te werken, even geen ziekmeldingen van de ochtend oplossen en even de mentale en fysieke belasting los laten. Een vakantie op het moment dat het zorgmedewerker en hun naasten uitkomt en daar zelf voor kunnen kiezen is goud waard. Het is iets wat enorm bijdraagt aan het ervaren van een evenwichtige werk- en privé balans.
Geen drie weken zomervakantie
Een teamleider in de zorg, begin november dit jaar richting vaste medewerkers. “Ik heb alle zomerverlofaanvragen doorgenomen voor 2026. In juli, augustus en september vallen te veel aanvragen tegelijk, waardoor ik geen drie aaneengesloten weken kan toekennen aan iedereen die dat heeft aangevraagd. Met name in week 37 komt het totaal aan afwezigheden uit op zes à zeven personen, en dat is boven de grens die we kunnen opvangen. Vijf gelijktijdige afwezigen is echt het maximum. Ik wil daarom aan iedereen vragen om nog eens te kijken of er ruimte is om je verlof iets te verschuiven. Graag vóór 17 november laten weten. De huidige lijst hangt op kantoor. Als het niet lukt om er gezamenlijk uit te komen, plannen we een moment om dit samen door te spreken.”
Vroeg plannen en alsnog geen vrijheid
Een aantal zorgmedewerkers in vaste dienst weten deze maand al dat zij volgend jaar zomer geen drie aaneengesloten weken op vakantie kunnen met het gezin. Daar komt bovenop dat je als zorgprofessional ruim tien maanden vooraf de vakantieplanning moet indienen, omdat de leiding genoodzaakt is om te weten hoe de zomer er volgend jaar voor staat. De zzp-stop haalt precies de buffer weg die teams nodig hebben om een goede zomerplanning te maken. Daardoor wordt het in steeds meer teams moeilijker om zomervakantie toe te kennen. Mogelijk wordt volgend jaar zomer een herhaling van deze zomer, waar tienduizenden diensten niet opgevuld werden. Het resultaat voor vaste medewerkers is minder rust, meer frustratie en beperkte regie over je eigen werk- en privé balans. Het zijn precies die elementen die het zzp-schap enorm voortgestuwd hebben de afgelopen jaren.
Minder flexibiliteit, meer werkdruk
Vroeger konden vaste zorgmedewerkers gewoon drie weken vakantie opnemen. Zij kregen daarbij ondersteuning en hulp van flexibele krachten, waaronder zzp’ers in de zorg die hun taken tijdelijk overnamen. Nu deze flexibiliteit beperkt wordt en de structurele tekorten blijven, is er simpelweg geen ruimte meer. Er wordt steeds meer zorg met minder mensen geleverd en dit komt terecht op de schouders van vaste medewerkers. Vakbond FNV riep deze week nog op om “zzp’ers in te zetten bij ziekte en piekbelasting”, maar ondertussen ook “te zorgen voor een stabiel, vast en goed ingewerkt team”. Die twee ambities – piek en ziek opvangen én een stabiel team overeind houden – gaan alleen samen als er een flexibele schil is. Zonder die buffer valt één van beide gegarandeerd om. Daardoor loopt het uiteindelijk zelfs vast op iets eenvoudigs als drie weken zomervakantie.
Goed werkgeverschap kan niet zonder genoeg zorgprofessionals
Zolang zorgorganisaties zelfs ‘nee’ moeten verkopen op vakantieaanvragen, kunnen we nog niet spreken van goed werkgeverschap. Een praktijkvoorbeeld als deze laat zien dat goed werkgeverschap direct gekoppeld is aan de beschikbaarheid van voldoende zorgmedewerkers. Zowel het vaste personeel als de flexibele schil spelen daarbij een cruciale rol. Zonder voldoende zorgmedewerkers, neemt de werkdruk, frustratie en ontevredenheid toe. Dat heeft niet te maken met de werkvorm ‘vast’, ‘flex’ of ‘zzp’, maar is afhankelijk van voldoende collega’s. Als goed werkgeverschap het uitgangspunt moet worden dan red je dat niet zonder zzp’ers.