Wat eerst door veertien instellingen werd gemeld, wordt nu bevestigd door de landelijke koepel. Zonder zzp’ers valt de zorg in Nederland om. De voorspelde gevolgen van het onnodig belemmeren van zzp inzet zijn inmiddels dagelijkse realiteit voor cliënten, familie en zorgteams.
Landelijke zorgkoepel: Gehandicaptenzorg valt om zonder zzp’ers
De waarschuwing van 14 zorgorganisaties in de Gehandicaptenzorg dat zonder zzp’ers complexe zorg instort, is nu overgenomen door de hele branche. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) meldt gehandicapten alleen nog ‘de noodzakelijke zorg’ krijgen, zoals eten en naar bed gaan. Alles wat kwaliteit van leven toevoegt valt weg. Mensen met een lagere ontwikkelingsleeftijd hebben continu nabijheid nodig, maar krijgen die niet meer zo wordt duidelijk uit dit artikel van RTL. Door het personeelstekort sluit ook de crisisopvang, waardoor ernstig gehandicapte mensen bij verergering van problematiek niet meer terecht kunnen. De brancheorganisatie VGN noemt dat “heel schrijnend”, omdat ouders dan noodgedwongen thuis zorg moeten leveren “terwijl dat echt niet meer gaat”. In de praktijk betekenen het gebrek aan professionals dat bewoners minder begeleiding, minder veiligheid en minder stabiliteit krijgen. Met directe gevolgen voor hun welzijn en gedrag. De oorzaak? Zorgorganisaties zitten nu bijna een jaar in angst en onzekerheid over hoe zij zzp’ers op een veilige manier kunnen contracteren.
Zonder duidelijk zzp-kader loopt de zorgsector vast
Sinds halverwege 2024 beoordeelt de Belastingdienst arbeidsrelaties in de zorg veel strenger dan daarvoor en keurt in de praktijk bijna alle zzp-inzet af. Zij bieden opdrachtgevers echter geen duidelijkheid over je zzp dan wel kunt contracteren. Landelijke koepels van zorgorganisaties vragen nu een jaar om duidelijkheid en garanties over hoe je zzp wel kunt inhuren, maar de Belastingdienst en ministerie van Sociale Zaken weigeren om duidelijkheid te bieden. De lastige toepassing van de wet DBA en het dreigen met boetes en naheffingen maakt opdrachtgevers in alle sectoren nerveus, zeker ook in de zorg. Vorige maand meldden veertien organisaties in de Gehandicaptenzorg dat zonder zelfstandigen de continuïteit van zorg wegvalt. Dat signaal wordt nu overgenomen door de landelijke koepel.
Zzp’ers maakten cruciaal onderdeel uit van de formatie
In de Gehandicaptenzorg zijn zzp’ers al jaren een hard werkende en onmisbare schakel. Zij vingen de afgelopen jaren steeds vaker planningsproblemen bij ‘piek’ en ‘ziek’ op en boden specifieke expertise. Zzp’ers in deze sector zijn bijvoorbeeld werkzaam als maatschappelijk specialist, begeleider, verzorgende of bijvoorbeeld gedragsdeskundig vakspecialist. De sector maakt normaal gesproken gebruik van ongeveer 5.000 zzp’ers, waarvan 97 procent direct in de cliëntgebonden zorg werkt. Het belemmeren van zzp inzet heeft dus directe en voorspelbare gevolgen voor de praktijk. Zelfstandigen in deze sector draaien normaal gesproken gemiddeld 37 uur per week, met een hoog percentage declarabele uren. Die ureninzet ligt 30% hoger dan professionals in een vast dienstverband binnen de sector. Zij hebben een gemiddelde contractomvang van 24 tot 28 uur per week. Dat de landelijke koepel nu alarm slaat over de gevolgen van 11 maanden problematische zzp inhuur is voor te stellen. Zzp’ers in deze sector beslaan een formatie van 5200 fte aan mankracht en die professionals zijn hard nodig.
Waarschuwingen lagen er: beleid ging tóch door
Nog even terug naar wat feiten over zzp’ers in de Gehandicaptenzorg. Zzp’ers geven aan dat zij vooral voor het ondernemerschap kozen vanwege autonomie. Zelf kunnen bepalen wanneer en hoeveel ze werken, een betere werk-privé balans en ruimte om zorg te geven zoals zij vinden dat nodig is. Hun werktevredenheid is hoog; bijna negen op de tien zzp’ers is (zeer) tevreden en voelt zich gemotiveerd en enthousiast over het werk. Deze professionals gingen dan ook dit jaar niet terug in loondienst. Want daar kwamen ze vandaan en het zzp-schap bevalt hen uitstekend. Deze informatie is niet nieuw, maar al jaren bekend. Zoals zoveel meer al lang bekend was voordat dit jaar begon.
De noodzaak van zzp-inhuur binnen de zorg was bekend. De terughoudendheid naar een vast dienstverband onder zzp’ers was ook bekend. Onduidelijkheid over de wet DBA en wat nu precies schijnzelfstandigheid wel en niet is, speelt al jaren. Dat de houding van de Belastingdienst de continuïteit van kwaliteit van zorg onder druk zou zetten werd eind vorig jaar al door landelijke zorgkoepels voorspeld. Toch werd de koers niet aangepast en worden bewoners en hun familie al maanden getroffen door de gevolgen.